Δημιουργικές δραστηριότητες στην Πρώτη Τάξη

Γράμματα…, Λέξεις…, Ιστορίες…


ΑΝΑΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΑΠΟ ΤΟ SITE ΤΟΥ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ
   
 Γενικές Δραστηριότητες 

• Δημιουργία πινακίδας στην τάξη με θέμα «Η παρέα μας», με τη φωτογραφία και το όνομα κάθε παιδιού. Παράλληλα, τοποθετούνται σε μεγέθυνση οι φωτογραφίες των ηρώων του βιβλίου με το όνομά τους.
• Ακρόαση μαγνητοφωνημένων διαλόγων, τραγουδιών, συνοδευτικών κειμένων.
• Δραματοποίηση σκηνών  και δημιουργία αυτούσιων καταστάσεων επικοινωνίας.
• Επεξεργασία εικόνας του βιβλίου και εξαγωγή των προτάσεων ή βασικών λέξεων από αυτή. Τα παιδιά διατυπώνουν υποθέσεις για τη συνέχεια της ιστορίας ή τον πιθανό διάλογο ανάμεσα στους ήρωες. Επίσης, μπορούν να κάνουν υποθέσεις για τα συναισθήματα των ηρώων.
• Δίνονται στις ομάδες κουτιά με φιγούρες συναισθημάτων σε ξυλάκι. Τα παιδιά διαλέγουν ποια φιγούρα ταιριάζει με τα συναισθήματα είτε κάποιου ήρωα είτε με τα δικά τους, αφού ακούσουν/διαβάσουν το κείμενο.
• Εικονογράφηση ιστοριών ή κειμένων του βιβλίου ή άλλων και καταγραφή ατομικής πρότασης του κάθε παιδιού. Οι εργασίες μαζεύονται και δένονται σε ένα βιβλίο.


 Δραστηριότητες εξοικείωσης με το γράμμα  και φωνολογικής επίγνωσης

1. Σχηματισμός του γράμματος που κάθε φορά διδάσκεται με τo σώμα τους, με κινήσεις στον αέρα με πλαστελίνη ή με άλλα υλικά.
2. Εντοπισμός λέξεων από το οπτικό λεξιλόγιο της τάξης που περιλαμβάνουν το γράμμα που διδάσκεται κάθε φορά π.χ. «Μμ».
3. Εντοπισμός από τους μαθητές λέξεων που περιέχουν το υπό επεξεργασία γράμμα και δημιουργία του άξονα του γράμματος. Πρόκειται για ένα κατάλογο με λέξεις που αρχίζουν ή περιέχουν το υπό επεξεργασία γράμμα σε ένα κάθετο γράμμα. Παρόμοια θα μπορούσε να ήταν το σπιτάκι του γράμματος.
4. Δημιουργία του βιβλίου του γράμματος (με κολλάζ και γραφή των λέξεων - ατομικό ή συνεργατικό).
5. Ανάλυση και σύνθεση λέξεων π.χ. «σαλάμι» , καθώς και άλλες λέξεις με «Μμ» (με  κομμένα τα γράμματα – τυπογραφείο).
6. Ανάλυση λέξεων που περιέχουν το υπό επεξεργασία γράμμα ή και τα άλλα γράμματα που διδάχτηκαν.
7. Αφαίρεση του αρχικού ή του τελικού γράμματος μιας γραμμένης λέξης και εντοπισμός διαφορών των δύο λέξεων. Ανάγνωση της καινούριας λέξης π.χ. παλάτι – αλάτι.
8. Εντοπισμός του γράμματος που διδάσκεται π.χ. το «Μμ» στα ονόματα των αγοριών ή των κοριτσιών της τάξης , καθώς και σε άλλα ονόματα του περιβάλλοντός τους.
9. Εντοπισμός γραμμάτων σε έντυπο υλικό (εφημερίδες, περιοδικά, διαφημιστικά έντυπα, επιγραφές, εξώφυλλα λογοτεχνικών βιβλίων), σε διάφορα μεγέθη και γραμματοσειρές.
10. Δημιουργικά παιχνίδια εξοικείωσης με το γράμμα ή φωνολογικής επίγνωσης:
• Σακουλάκια – γράμματα. Ο/Η εκπαιδευτικός ρίχνει σε κάθε παιδί ένα διαφορετικό σακουλάκι-γράμμα καλώντας το κάθε παιδί να πει μια λέξη που να ξεκινά από το συγκεκριμένο γράμμα και να έχει σχέση με το μάθημα (μπορεί να παιχτεί με διάφορες παραλλαγές, π.χ. ο/η εκπαιδευτικός ρίχνει διαδοχικά το ίδιο σακουλάκι-γράμμα σε όλα τα παιδιά και πρέπει να πουν από μια διαφορετική λέξη με το γράμμα της ημέρας).
• Τόμπολα. Η δασκάλα λέει μια λέξη και τα παιδιά σβήνουν τις συλλαβές ή τα γράμματα που πρέπει για να σχηματιστεί η λέξη.
• Παιχνίδι - Το στεφάνι. Τα παιδιά τρέχουν γύρω από το στεφάνι με τη συνοδεία μουσικής. Μόλις η μουσική σταματήσει σταματούν κι αυτά μπροστά από μια λέξη την οποία στη συνέχεια καλούνται να διαβάσουν ή να αναγνωρίσουν με διάφορους τρόπους, π.χ. Ποιο είναι το πρώτο της γράμμα ή αν περιέχει ένα συγκεκριμένο γράμμα κλπ.
11. Παζλ εικόνας και λέξης – Αντιστοίχιση εικόνας και λέξης ή τα παιδιά κόβουν και κολλούν την κατάλληλη εικόνα δίπλα από την κατάλληλη λέξη.
12. Ομαδικά παζλ (με τη συμμετοχή ολόκληρης της τάξης)
 εικόνας – λέξης
 εικόνας ή λέξης με άρθρο
 ζευγάρωμα λέξεων που δημιουργήθηκαν με τις ίδιες συλλαβές (π.χ. σώμα, μασώ)
13. Τα παιδιά λένε το όνομά τους ή άλλες λέξεις ρυθμικά, χωρίζοντάς τις σε συλλαβές.
14. Επανάληψη λέξης, παραλείποντας κάποια από τις συλλαβές ή παραλείποντας τον πρώτο ήχο της λέξης.
15. Ασκήσεις φωνολογικής επίγνωσης. Αλλαγή κατάληξης ή τόνου ή αρχικής συλλαβής σε μια λέξη:
Π.χ. λεμόνι – λεμονιά – λεμόνια
        σαλάμι – καλάμι
         παλάτι – αλάτι
16. Εντοπισμός άλλων λέξεων που αρχίζουν με τον ίδιο ήχο ή τον περιέχουν.
17. Αλλαγή γράμματος ή συλλαβής σε λέξεις γνωστές και δημιουργία καινούριων λέξεων π.χ. αχ – χα, λάμπα- μπάλα.
18. Πρόσθεση ή αφαίρεση γραμμάτων ή συλλαβών π.χ. κάπα – καπάκι, σέλα – κασέλα.
19. Αντιστροφή γραμμάτων ή συλλαβών και παραγωγή «λέξεων» με ή χωρίς νόημα π.χ. γάλα – λάγα.
20. Εντοπισμός λέξεων που κρύβονται μέσα σε άλλες π.χ. παλάτι – αλάτι
21. Ετοιμασία καταλόγων με λέξεις που περιέχουν ή αρχίζουν ή τελειώνουν με ένα συγκεκριμένο γράμμα.

22. Ανάλυση και σύνθεση λέξεων σε συλλαβές και γράμματα (καρτελοθήκη, τυπογραφείο τάξης ή ατομικό τυπογραφείο).
23. Παιχνίδια με δακτυλόκουκλες ή γαντόκουκλες όπου κάθε δάκτυλο αντιπροσωπεύει και μία συλλαβή ή γράμμα και σύνθεση λέξεων και απλών φράσεων.

 Δραστηριότητες εξοικείωσης με το βασικό λεξιλόγιο - ορθογραφίας

1. Παιχνίδι με τον κροκόδειλο. Ο κροκόδειλος τρώει ανακατεμένα κάποιες λέξεις του κειμένου και διαβάζονται προτού τις φάει.
2. Η μυστική πρόταση του κύριου Μπερδεμένου. Ο κύριος Μπερδεμένος δείχνει ανακατεμένα λέξεις οι οποίες δημιουργούν μια νέα πρόταση (μπορεί να είναι και αστεία) και τα παιδιά καλούνται να τη διαβάσουν.

3. Ο Πινόκιο διαβάζει προτάσεις του κειμένου. Ανάλογα αν είναι σωστά αυτά που διαβάζει τα παιδιά χειροκροτούν ή κτυπούν το θρανίο τους.
4. Το τρενάκι. Πάνω στα βαγόνια του τρένου, υπάρχουν λέξεις, που δημιουργούν μια πρόταση. Τα βαγόνια σπάζουν και οι μικροί μηχανικοί ξαναφτιάχνουν την πρόταση (ΥΡΑ).
5. Ο Άκης Οκταποδάκης μεταφέρει κάποιες εικόνες και τα παιδιά τον βοηθούν να τις βάλει στις αντίστοιχες λέξεις του κειμένου.
6. Δασκάλα και παιδιά αριθμούν τις προτάσεις του κειμένου. Κατόπιν κάποια παιδιά ρίχνουν ζάρι και διαβάζουν την πρόταση με τον τυχερό αριθμό.
7. Τα παιδιά εργάζονται ατομικά ή ομαδικά και σχηματίζουν λέξεις του βασικού λεξιλογίου ή καινούριες λέξεις προσθέτοντας συλλαβές σε δοσμένο λεξιλόγιο ή ενώνοντας  συλλαβές ή/και γράμματα.
8. Τα παιδιά καλούνται να διαβάσουν κάποιες προτάσεις που τους δείχνει η δασκάλα, μετά από αντικατάσταση των σημείων στίξης. Μέσα από τη συγκεκριμένη δραστηριότητα τα παιδιά παρατηρούν και σχολιάζουν τη διαφοροποίηση που προκύπτει από την αλλαγή των σημείων στίξης.
9.Παιχνίδι - Το στεφάνι. Τα παιδιά τρέχουν γύρω από το στεφάνι με τη συνοδεία μουσικής. Μόλις η μουσική σταματήσει σταματούν κι αυτά μπροστά από μια λέξη την οποία στη συνέχεια καλούνται να διαβάσουν ή να αναγνωρίσουν με διάφορους τρόπους, π.χ. Ποια παιδιά στέκονται μπροστά από μια λέξη που δείχνει πουλί, φαγητό, παιχνίδι κλπ.
10. Μέσα από κρυπτόλεξα ή σταυρόλεξα τα παιδιά ανακαλύπτουν και παράλληλα εξασκούνται με το βασικό λεξιλόγιο του μαθήματος.
11. Τα παιδιά σχηματίζουν λέξεις του βασικού λεξιλογίου ή τη λέξη της ορθογραφίας μέσα από δημιουργικές δραστηριότητες συμπλήρωσης γραμμάτων ή συλλαβών.
12. Παιχνίδι τύπου τόμπολας. Τα παιδιά ακούνε από τον/την εκπαιδευτικό διάφορες λέξεις και όποτε ακούσουν κάποια λέξη που περιέχει η κάρτα τους την καλύπτουν. (Παραλλαγή: Η κάρτα περιλαμβάνει εικόνες αντί λέξεις. Ο/Η εκπαιδευτικός γράφει στον πίνακα λέξεις διαδοχικά και τα παιδιά καλύπτουν την εικόνα της λέξης που εντοπίζουν στην κάρτα τους).

13. Παιχνίδι – ταχυδρόμος. Ένα παιδί υποδύεται τον ταχυδρόμο και μοιράζει γράμματα σε όλη την τάξη (ένα φάκελο σε κάθε θρανίο). Σε κάθε φάκελο υπάρχουν δύο καρτέλες (μία για κάθε παιδί) με μία λέξη στην καθεμιά. Κάθε ζευγάρι διαβάζει τις λέξεις του. Όποιοι διπλανοί έχουν τις ίδιες λέξεις κερδίζουν. Μπορεί να παιχτεί με διάφορες παραλλαγές.

Δραστηριότητες παραγωγής λόγου και δημιουργικής γραφής

1. Παιχνίδι δημοσιογράφος. Ένα παιδί κάνει το δημοσιογράφο και απευθύνει ερωτήσεις σχετικά με το κείμενο, την πρόταση ή λέξεις.
2. Η κυρία Αντίθετη. Δείχνει μια λέξη και τα παιδιά καλούνται να βρουν την αντίθετή της.
3. Ο κύριος Συνώνυμος. Δείχνει μια λέξη και τα παιδιά καλούνται να βρουν τη συνώνυμή της και να την αντικαταστήσουν.
4. Σύνθεση ιστορίας, με αφορμή και το κείμενο «Ιστορίες» του βιβλίου (εικόνα – πρόταση ή λέξεις γνωστές):
 Το ταξίδι των χελιδονιών
 Τι είδε ο παπαγάλος
 Η ιστορία του ιπποπόταμου
 Η παράσταση του Καραγκιόζη
 Χάθηκε η γάτα
5. Δημιουργία εξώφυλλου παραμυθιού (Τίτλος- εικονογράφηση)
6. Συμπλήρωση λέξεων σε κείμενο.
7. Συμπλήρωση λέξεων σε κείμενο όταν δίνονται οι λέξεις δίνονται εικονογραφημένες.
8. Δημιουργία λίστας με δοσμένες ερωτήσεις:
 Τι τρώει ο παπαγάλος;
 Τι τρώει η Τιτίνα η κότα;
 Τι πουλά ο πωλητής;
 Τα έχει το πακέτο;
 Τα αγαπημένα μου γλυκά.
 Οι ήρωες του θεάτρου Σκιών
 Από ποια ζώα ζητά ο σκύλος την ουρά τους;
9. Γραφή τραγουδιών ή δίστιχων ή αινιγμάτων με αφορμή το κείμενο της ημέρας.
10. Συμπληρωματικά κείμενα (Δημιουργία από το δάσκαλο παράλληλων κειμένων βασισμένων στο κείμενο της ημέρας ή στο δευτερεύον κείμενο).
11. Αλλαγή του τέλους της ιστορίας. Αλλαγή της αρχής της ιστορίας.
12. Αναδιήγηση της ιστορίας από τη μεριά άλλου ήρωα.
13. Χρήση λέξεων – κλειδιά και ανασύνθεση της πλοκής του κειμένου ή σύνθεση νέων ιστοριών.
14. Σταυρόλεξα ή Κρυπτόλεξα
 Ήρωες του Καραγκιόζη
 Φρούτα
 Ζώα
15. Ετοιμασία απλών χρηστικών κειμένων:
 Πρόσκληση
 Επιγραφή
 Λίστες
 Ανακοίνωση
 Ευχετήρια κάρτα
16. Δημιουργία ατομικών ή ομαδικών συλλογών:
 Γλωσσοδέτες
 Παροιμίες
 Αινίγματα
 Δίστιχα
17. Παιχνίδια εξοικείωσης και διαισθητικής αντίληψης των γραμματικών φαινόμενων:
 Το σπίτι ή το κουτί του ο- αρσενικό
 Το σπίτι ή το κουτί του η- θηλυκό
 Το σπίτι ή το κουτί του το- ουδέτερο
18. Το κείμενο διαβάζεται χωρίς τίτλο και τα παιδιά εισηγούνται τους δικούς τους.
19. Διαφορετικές προτάσεις του κειμένου του τύπου ΥΡΑ ενώνονται σε μια με τη χρήση του «και».
20. Το συνοδευτικό κείμενο παρουσιάζεται και διαβάζεται μεγαλόφωνα από τη δασκάλα. Μετά, παρουσιάζεται δεύτερη διαφάνεια στην οποία μπορεί να λείπουν λέξεις, γράμματα ή το υπό έμφαση γραμματικό φαινόμενο. Τα παιδιά καλούνται να τα συγκρίνουν και να τα συμπληρώσουν. Σε επόμενο στάδιο, μπορούν να δημιουργήσουν και νέο κείμενο που προκύπτει από τις αλλαγές στις λέξεις. Το συνοδευτικό κείμενο, στόχος του οποίου είναι να χαλαρώσει τα παιδιά, μπορεί να εικονογραφηθεί ή να μελοποιηθεί.

Οι κατάλογοι, οι ιστορίες που έχουν συνθέσει τα παιδιά και διάφορα άλλα κείμενα καθημερινής χρήσης είναι καλά να παραμένουν αναρτημένα στους τοίχους της τάξης, για να λειτουργούν ως σημεία αναφοράς.

Μύριαμ Σεργίου - Τσολάκη
Νικολέττα Κουντούρη

Άννα Σταυρινίδου – Παναγή

Ρένα Μεγάλεμου - Πίτα

Άντρη Σολομωνίδου

Ρεβέκκα Αγγελίδου

______________________________

Δείτε εδώ σε μορφή power point το σχετικό υλικό των δημιουργικών δραστηριοτήτων που προτείνουν οι συνάδελφοι από την Κύπρο:

https://sites.google.com/site/prwtakia/glossa/demiourgikes-drasteriotetes